اصولا برای دانش آموز سطح بالا و اصطلاحا درس خوان هر دو مسیر (دبیرستان و هنرستان) به موفقیت می انجامد. اما برای کسانی که رغبت زیادی به خواندن درس های فقط تئوری ندارند و به کارهای عملی نیز علاقه دارند، قطعا مسیر دبیرستان نمی تواند موفقیت را تضمین کند.

به طور مثال اگر شخصی بخواهد در یک مهندسی مشخص ادامه تحصیل دهد، معلوم نیست که از مسیر ریاضی و در رقابت کنکور بتواند همان رشته را قبول شود و یا شاید بالاجبار در رشته ای قبول شود که علاقه ای به آن ندارد. ولی از مسیر هنرستان فنی و حرفه ای انتخاب رشته به دلخواه انجام می شود و ورود به دانشگاه و ادامه تحصیل تا هر مقطعی براحتی امکان پذیر است.

به طور خلاصه اگر شخص از قبول شدن در رشته مورد نظر خود اطمینان دارد انتخاب رشته های دبیرستان عالی است. در غیر اینصورت بهترین کار ورود به هنرستان و ادامه تحصیل دانشگاهی از مسیر هنرستان های فنی و حرفه ای است.

در ضمن به اعتقاد خیلی از کارشناسان سطح دروس عملی و تخصصی هنرجویان هنرستانی در دانشگاه از سایرین بالاتر است.  چراکه این افراد در طول دوره هنرستان نیز با دروس رشته دانشگاهی خود درگیر بوده اند.

تفاوت اساسی هنرستان فنی و حرفه ای با دبیرستان در این است که فارغ التحصیلان دبیرستان بعد از گذراندن دوره پیش دانشگاهی و قبولی در کنکور انتخاب رشته می کنند ولی دانش آموز هنرستان باید رشته خود را بعد از سال اول تعیین کرده و 2 سال در رشته دلخواه خود درس بخواند و همان رشته را هم در داتشگاه ادامه دهد.

همچنین دانش آموزانی دبیرستانی باید دوره پیش دانشگاهی را نیز بگذرانند ولی هنرستانی ها بدون گذراندن این دوره (یک سال زودتر) به دانشگاه راه می یابند.

اصولا کسانی که می خواهند از شاخه نظری (ریاضی، تجربی، انسانی) به هر رشته ای از هنرستان فنی و حرفه ای تغییر رشته دهند، به دو طریق می توانند عمل کنند:

1-   با قبول شدن در پایه دهم نظری باید از دبیرستان محل تحصیل خود برگه تغییر رشته را دریافت نماد و از طریق اداره آموزش و پرورش به یکی از هنرستان های منطقه معرفی شده و به همراه امتحانات شهریور آن هنرستان دروس تخصصی سال دهم رشته مورد نظر خود را امتحان دهند که معمولا  5 یا 6 درس می باشند. قبول شدن در پایه دهم نظری و همچنین دروس تغییر رشته شهریور ماه به منزله گذراندن پایه دهم هنرستان می باشد و شخص می تواند در پایه یازدهم هنرستان ادامه تحصیل دهد.

2- دانش آموز می تواند پایه دوم دهم خود  را در هنرستان تکرار نماید. این مسیر برای دانش آموزانی که از نظر درسی بخواهند دریافت بهتری داشته باشند مناسب می باشد. چراکه گذراندن دروس تخصصی پایه دهم هنرستان در فاصله کوتاه تابستان نمی تواند به اندازه کار یکساله دانش آموز را آماده نماید و ممکن است در روند سال یازدهم او نیز تاثیر منفی داشته باشد.

به طور کلی نمی توان گفت چه رشته ای خوب یا بد است چرا که اگر ذاتا یک رشته بد باشد وجود آن در هنرستان ها بی معنی خواهد بود.

معمولا انتخاب رشته شما باید بر اساس علاقه و شرایط خودتان باشد تا بتوانید نهایت پیشرفت را در رشته مورد نظر داشته باشید و در این صورت در آینده همان رشته از نظر شما بهترین خواهد بود. در ضمن دانش آموز هنرستانی باید سعی کند در طول زمان تحصیل خودش را با نرم افزار ها و ابزارهای جدید رشته خود آشنا کند تا پس از فارغ التحصیلی از نظر بازار کار مشکل نداشته باشند.

به عبارتی در هر رشته ای ممکن است افرادی بیکار مانده باشند در حالی که عده ای سریعا جذب بازار کار شده اند که مسلماً توانایی این افراد از نظر علمی و تجربی با هم متفاوت بوده است. دانش آموزان باید توجه داشته باشند که فقط گرقتن مدرک یک رشته، نمی تواند برای کار آینده ملاک باشد و هر شخص باید بتواند قابلیتهایی در خودش ایجاد کند که او را از دیگران متمایز نماید.

به همین دلیل سوال   "چه رشته ای بهتر است؟"  می تواند پاسخ های متفاوت داشته باشد که هر کدام دلایل منطقی دارند.

از نظر رشته ها و تنوع آنها تفاوت زیادی بین هنرستان های کاردانش و فنی و حرفه ای نیست و اغلب رشته ها در هر دو شاخه مشابه هستند. اما از نظر دروس ارائه شده و ادامه تحصیل تفاوت های زیادی با هم دارند.

دانش آموزانی که در کاردانش درس می خوانند بیشتر زمان خود را با دروس عملی و در کارگاه ها می گذرانند و معمولا این افراد بعد از گرفتن دیپلم جذب بازار کار شده و هدفشان ادامه تحصیل و ورود به دانشگاه نمی باشد هرچند مسیر ادامه تحصیل برایشان بسته نیست. اما دانش آموزان فنی و حرفه ای علاوه بر دروس عملی و کارگاهی، دروس تئوری را نیز در سطح بالایی فرا می گیرند و معمولا هدف این افراد ادامه تحصیل در سطوح عالی است.

لازم به ذکر است آزمون کنکور که برای فارغ التحصیلان کاردانش و فنی و حرفه ای برگزار می شود، یکسان می باشد و منبع سوالات آزمون، کتابهای فنی و حرفه ای می باشد.

از نظر سطح درسی نیز معمولا توصیه می شود دانش آموزان مستعد تر در شاخه فنی و حرفه ای ادامه تحصیل دهند.

امکان تغيير رشته به هنرستان هاي فني و حرفه اي فقط براي کساني است که سال دوم را تمام کرده باشند.

اما اگر سال سوم را خوانده باشيد حتي اگر قبول هم نشده باشید ديگر امکان تغيير رشته به فني و حرفه اي براي شما وجود ندارد.

چنين افرادي در صورت تمايل مي توانند به يکي از روش هاي زير در رشته ديگري ادامه تحصيل دهند:

1- مي توانيد واحدهاي گذرانده خود را براي ورود به مدارس بزرگسالان کاردانش تطبيق داده و در يکي از رشته هاي کاردانش ديپلم بگيريد و سپس در کنکور کارداني شرکت کرده و وارد دانشگاه شويد.

2- رشته خودتان را تمام کنيد (ديپلم آنرا اخذ نماييد) سپس براي گرفتن ديپلم دوم در کاردانش اقدام نماييد. شرايط اخذ ديپلم دوم در قسمت سوالات پرتکرار بيان شده است.

برای گرفتن دیپلم دوم روند کار به این صورت است که شما واحدهای گذرانده شده خود را در اداره آموزش و پرورش محل خودتان برای ورود به شاخه کاردانش تطبیق می دهید و سپس واحدهای تخصصی رشته مورد نظر خود را در هنرستان های بزرگسالان کاردانش می گذرانید.

توجه نمایید که بسیاری از واحدهای شما برای شاخه کاردانش مازاد خواهد بود.

در هر رشته ای یک سری از دروس اهمیت بیشتری دارند و بیشتر به آنها پرداخته می شود.

قاعدتا کسانی در آن رشته موفق تر خواهند بود که دروس اصلی آنرا قوی تر باشند. چراکه برای ورود به دانشگاه نیز اولویت اصلی با دروس تخصصی هر رشته است که ضریب بالایی دارند.

شما می توانید در قسمت معرفی رشته های هنرستان، درس های هر رشته را بررسی کنید تا دروس پر اهمیت هر رشته برایتان مشخص شود و بتوانید با توجه به علاقه و توانایی های خودتان نسبت به انتخاب رشته اقدام نمایید.

در حالت کلی با توجه به دروس هر رشته دانش آموز می تواند تشخیص دهید که توانایی اش برای آن رشته چگونه است.

کسانی که دیپلم فنی و حرفه ای می گیرند بدلیل اینکه دوره پیش دانشگاهی را نگذرانده اند نمی توانند مستقیما برای دوره کارشناسی (لیسانس) در دانشگاه ها اقدام نمایند بلکه باید ابتدا دوره کاردانی (فوق دیپلم) را در دانشگاههای دولتی یا آزاد بگذرانند و سپس برای دوره کارشناسی اقدام نمایند.

گفتنی است کسانی که فوق دیپلم گرفته اند هیچ تفاوتی نمی کند که هنرستانی بوده اند یا رشته ریاضی و برای دوره لیسانس یک مسیر یکسان خواهند داشت. به عبارت دیگر رسیدن به مهندسی و مدارک بالاتر در هر شته ای از هر دو مسیر ریاضی و یا هنرستان امکان پذیر است و هر دانش آموز باید بر اساس توانایی ها و شرایط خودش مسیر مناسب خود را انتخاب نماید.

قابل توجه اینکه ممکن است برخی از دانشگاههای بویژه دولتی دوره کاردانی را اجرا نکنند.

برای ورود به دانشگاههای دولتی لازم است دانش آموزان در آزمون کنکور مربوط به خودشان شرکت نمایند ولی برای دانشگاهها دولتی و جامع علمی و کاربردی نیازی به کنکور نیست و بر اساس معدل گزینش انجام می شود.

برای کسانی که شرایط سنی ورود به دوره های روزانه را ندارند می بایست در مدارس بزرگسالان تحصیل نمایند.

لازم به ذکر است برای این افراد امکان تحصیل در هنرستان های فنی و حرفه ای وجود ندارد و فقط باید در شاخه کاردانش ادامه دهند. 

بدین صورت که باید در هنرستان های بزرگسالان کاردانش ابتدا واحد هایی که احتمالا از دوره دبیرستان گذرانده اید را تطبیق داده و سپس هر رشته ای که مایل بودید انتخاب نموده و انشاءااله موفق به اخذ دیپلم در آن رشته شوید.

برای کسانی که دیپلم فنی و حرفه ای در هر رشته ای دریافت کرده باشند امکان شرکت در کنکور سایر رشته های هنرستان وجود ندارد و باید در رشته خودشان تا مقطع کاردانی تحصیل کنند اما بعد از گرفتن مدرک کاردانی برای ادامه تحصیل می توانند در سایر رشته ها شرکت نمایند.

گفتنی است دیپلم های فنی و حرفه ای نمی توانند در کنکور سراسری دبیرستان شرکت نمایند اما بعد از گذراندن دوره کاردانی این امکان برایشان فراهم می شود. در واقع گذراندن دوره کاردانی به منزله دوره پیش دانشگاهی می باشد و دانش آموزان می توانند بعد از دوره کاردانی در کنکور سراسری رشته ریاضی شرکت کرده و پذیرفته شوند.

برای کسانی که دیپلم نظری یا فنی و حرفه ای دارند می توانند با گذراندن چند درس در تابستان در امتحانات تغییر رشته هنر شرکت کرده و وارد پیش دانشگاهی هنر شوند و بعد از گذراندن دوره پیش دانشگاهی هنر مستقیما در کنکور رشته هنر (مقطع لیسانس)  همراه سایر افراد شرکت نمایند.

لازم به ذکر است برای برخی از رشته های فنی و حرفه ای مثل گرافیک و یا نقشه کشی معماری به دلیل گذراندن درس های رشته هنر امکان تغییر رشته بسیار راحت تر خواهد بود.

اصولا برای ورود به رشته های فنی و حرفه ای از نظر قانونی تنها شرط این است که باید در برگه هدایت تحصیلی اولویت فنی و حرفه ای را آورده باشید و شرط معدل ملاک نیست.

البته بدیهی است که در هر رشته ای یک سری از دروس اهمیت بیشتری دارند و بیشتر به آنها پرداخته می شود. قاعدتا کسانی در آن رشته موفق تر خواهند بود که دروس اصلی آنرا قوی تر باشند.

شما می توانید در قسمت معرفی رشته های هنرستان، درس های هر رشته را بررسی کنید تا دروس پر اهمیت هر رشته برایتان مشخص شود و بتوانید با توجه به علاقه و توانایی های خودتان نسبت به انتخاب رشته اقدام نمایید.

در نظام 3 - 3 - 6 دوره هنرستان به عنوان دوره متوسظه دوم است که شامل پایه های دهم و یازدهم و دوازدهم می باشد.

 در پایه دهم سه مسیر اصلی دارید:
ورود به دبیرستان ، ورود به هنرستان فنی ، حرفه ای و هنرستان کارودانش

ورود به دبیرستان: ( شاخه ی نظری ) با انتخاب رشته های نظری وارد یکی از رشته های 1- ریاضی و فیزیک 2- علوم تجربی 3- علوم انسانی خواهید شد.

ورود به هنرستان: با انتخاب هنرستان شما زمینه ی تحصیل را انتخاب می کنید که هر زمینه دارای رشته های مربوط به خودش است.
بطور مثال زمینه صنعت ( حاوی رشته های: برق ، مکانیک و ... ) زمینه خدمات ( حاوی رشته های: حسابداری ، کامپیوتر ، بورس ، هتلداری و آشپزی و ... ) زمینه هنر ( حاوی رشته های: گرافیک و معماری و ... ) زمینه کشاورزی خواهد بود.

بازارکار رشته های مختلف را شرایط کلی یک جامعه از نظر اقتصادی بودن و صنعتی بودن و علمی بودن تعیین خواهد کرد.

بطور قاطع نمیتوان گفت کدام رشته بازارکار بهتری دارد ولی چیزی که با اطمینان کامل می توان گفت این است که فارغ از رشته تحصیلی افراد با تجربه و متخصص و علاقه مند در هر رشته ای باشند بازار مناسب خود را خواهند یافت.

چه بسا در تمامی رشته های تحصیلی بازار کارخودش به دنبال افراد متخصص خواهد رفت. پس هر رشته ای را انتخاب می کنید با علاقه و تمرکز فراوان در آن رشته تخصص پیدا کنید.

شاخه فنی و حرفه ای با توجه به کارگاهی بودن و عملی بودن دروس به نسبت رشته های نظری نیاز به ابزار و تجهیزات دارند.

شاخه ی فنی و حرفه ای با توجه به مهارتی بودن و منطبق بودن با استانداردهای بین المللی هر چند سال دچار تغییرات عمده می شوند. 
بر این اساس سایت هنرستان دارالفنون برای دسترسی سریع و آسان و استفاده ی بازدیدکنندگان قسمت معرفی رشته های هنرستان را به همراه آخرین چاپ کتاب های هر رشته فراهم کرده است. 

از نظر وجود درس ریاضی تقریبا همه رشته های هنرستان مشابه هم هستند و دانش آموزان باید در پایه های دهم و یازدهم و دوازدهم سه کتاب ریاضی را بگذرانند. 

نمی توان گفت ریاضی در بعضی رشته ها سنگین تر است یا سبک تر. البته دروس تخصصی بعضی رشته ها درگیری بیشتری با درس ریاضی دارند.

ولی در حالت کلی باید توجه کنیم که ادامه رشته های هنرستان در دانشگاه، رشته های مهندسی است و در تمامی شاخه های مهندسی درس ریاضی یک ضرورت می باشد.

به عبارتی دانش آموزان باید علاوه بر سه سال تحصیل خود در هنرستان نگاهی هم به دوران تحصیل خود در دانشگاه داشته باشند. بعضی از شاخه های مهندسی در دانشگاه قطعا نیاز به ریاضی قوی تری دارند ولی هیچکدام از آنها بی نیاز به ریاضی نمی باشند.

  به طور خلاصه می توان گفت اگر مد نظر دانش آموزان فقط سه سال هنرستان می باشد وضعیت درس ریاضی تقریبا یکسان می باشد و فقط بر اساس علاقه خود باید رشته تحصیلی خود را انتخاب نمایند.